Choroby serca i układu krwionośnego psów.
Wady wrodzone serca i dużych naczyń powstają na skutek nieprawidłowej organogenezy (rozwoju organu) podczas życia płodowego. Są to nieprawidłowości w budowie anatomicznej serca lub/ i dużych naczyń krwionośnych istniejące już od momentu urodzenia zwierzęcia. Należy pamiętać, że nie wszystkie wady wrodzone muszą być wadami dziedzicznymi!
Najczęstszymi wadami wrodzonymi serca u psów są:
– podzastawkowe zwężenie aorty (SAS)
– przetrwały przewód tętniczy Botalla (PDA)
– zastawkowe zwężenie tętnicy płucnej (PS)
– ubytki w przegrodzie międzykomorowej (VSD)
– ubytki w przegrodzie międzyprzedsionkowej (ASD)
– i inne
Nieprawidłowości anatomiczne serca często mogą być złożone i stanowią kombinację powyższych defektów. Rzeczywista częstość wad serca jest niemożliwa do określenia, ze względu na fakt, że wiele płodów obciążonych wadą obumiera podczas ciąży, jak również dlatego, że wiele wad serca lekkiego stopnia nie powoduje objawów klinicznych i pozostaje nierozpoznana.
Należy pamiętać o tym, że pośród poszczególnych ras psów istnieje zwiększone prawdopodobieństwo pojawiania się różnych wad. Z tego też powodu niezmiernie istotnym elementem wizyty u lekarza weterynarii przy okazji pierwszego szczepienia jest OSŁUCHIWANIE szczeniąt. Każdy szczeniak, u którego lekarz stwierdzi szmery sercowe lub inne nieprawidłowości w pracy serca powinien mieć zrobione badanie kardiologiczne. Ważne jest też wykonanie kompleksowego badania serca u wszystkich dorosłych zwierząt hodowlanych przed dopuszczeniem ich do rozrodu. Nie potwierdzono wprawdzie dziedziczności wszystkich wrodzonych chorób serca ale wiadomo, że niektóre z nich rozwijają się ze wzmożoną częstotliwością u poszczególnych ras (co więcej w niektórych liniach hodowlanych) dlatego też rozmnażanie jedynie zdrowych osobników daje większe prawdopodobieństwo narodzin zdrowych szczeniąt. Eliminowanie chorób wrodzonych pojawiających się szczególnie często w danej rasie jest jednym z ważnych elementów pracy hodowlanej.
Nabyte wady serca rozwijają się wraz z wiekiem i ich objawy kliniczne obserwuje się najczęściej (choć nie koniecznie) u starszych psów. Pojawienie się chorób nabytych może być konsekwencją zapalenia, infekcji bakteryjnych, włóknienia lub innego rodzaju degeneracji tkanek, dysfunkcji tkanki mięśniowej, zerwania struny ścięgnistej i in. Niekiedy możemy mieć także do czynienia z czynnościowymi nabytymi wadami serca pojawiającymi się np.: w wyniku nadciśnienia płucnego. Klasyfikacja chorób serca sama w sobie może być dla wielu osób myląca i mało jasna, duża część wad wrodzonych jest bowiem równocześnie wadami dziedzicznymi, niektóre z nich (np.: CMD) może pojawiać się w formie pierwotnej (idiopatycznej czyli o nieznanych przyczynach) lub wtórnej albo też być następstwem innej wrodzonej wady serca.
Najczęstszymi wadami nabytymi serca u psów są:
– niedomykalność zastawki dwudzielnej
– niedomykalność zastawki trójdzielnej
– kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM)
– arytmogenna kardiomiopatia prawej komory (ARVC)
– i inne
Są rasy psów, u których wady nabyte pojawiać się mogą już we czesnym okresie życia np.: niedomykalność zastawki dwudzielnej u Cavalier King Charles Spanieli. Niekiedy możemy mieć również do czynienia z pojawieniem się typowej dla kotów (a nietypowej dla psów) kardiomiopatii przerostowej (HCM) – ma to miejsce przede wszystkim u dalmatyńczyków.
Wcześnie postawione rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia może spowolnić rozwój choroby i znacznie przedłużyć życie psa.
Rasy psów, u których najczęściej występuje DCM:
(rasy duże i olbrzymie, częściej chorują samce)
– dog niemiecki
– doberman
– sznaucer olbrzymi
– bokser
– wilczarz irlandzki
– dog de Bordeaux
– bernardyn
– nowofundland
– owczarek niemiecki
– leonberger
– bullmastiff
i inne
Odrębnym zagadnieniem dotyczących chorób serca są zaburzenia w rytmie i przewodnictwie w mięśniu sercowym. Zaburzenia takie przyczyniają się do rozwoju różnego rodzaju groźnych dla życia zwierzęcia arytmii. Badaniem nadającym się do określenia rytmu pracy serca jest badanie elektrokardiograficzne (EKG) lub, jeśli zaburzenia pojawiają się okresowo, badanie holterowskie. Pozwala ono na 24-godzinny zapis pracy serca. Arytmie u psa mogą pojawiać się pierwotnie i przyczyniać się do rozwoju zmian wtórnych lub też mogą być konsekwencją innych chorób serca: np. typowe migotanie przedsionków w przebiegu kardiomiopatii rozstrzeniowej.
Do zaburzeń w pracy serca, zarówno w rytmie, przewodnictwie jak w kurczliwości mięśnia sercowego dochodzić może w konsekwencji zaburzeń elektrolitowych, hormonalnych, chorób worka osierdziowego, rozwoju zmian nowotworowych i innych. Tak duża rozległość i kompleksowość zagadnień kardiologicznych powoduje konieczność ciągłego kształcenia się lekarzy i wdrażania ciągle nowych metod diagnostycznych mogących mieć stałe zastosowanie w kardiologii weterynaryjnej.
Należy pamiętać, że nie każdy szmer sercowy musi być wynikiem choroby. Relatywnie często mamy do czynienia z tak zwanymi szmerami niewinnymi (czynnościowymi) będącymi konsekwencją niewielkich turbulencji w przepływie krwi np.: z komór serca do naczyń. Tego typu szmery wysłuchać można przede wszystkim u szczeniąt lub (rzadziej) u młodych psów. Zwierzę takie powinno być poddane oczywiście badaniu kardiologicznemu, które pozwoli na postawienie prawidłowej diagnozy.
Aby przyczynić się do jak największego ograniczenia w występowaniu wad wrodzonych i/ lub dziedzicznych serca u zwierząt konieczna jest ścisła współpraca lekarzy weterynarii z hodowcami psów i kotów.
WSTĘP
Kardiomiopatia rozstrzeniowa (Dilated cardiomyopathy, DCM) to obok niedomykalności zastawek serca, jedno z najczęstszych schorzeń układu krążenia u psów, szczególnie u dobermanów, bokserów, spanieli i dogów niemieckich. Jest to także jedna z najgroźniejszych i najtrudniejszych do leczenia chorób serca. Bardzo często, mimo starań właścicieli i lekarza, nie udaje się opanować postępu choroby i przedłużyć psu życia.
CO TO JEST KARDIOMIOPATIA?
Termin kardiomiopatia oznacza chorobę mięśnia sercowego, w której dochodzi do nieodwracalnych zmian w jego strukturze. Budujące go komórki tzw. włókna mięśniowe ulegają zwyrodnieniu - zmienia się ich kształt, wielkość, elastyczność oraz zmniejsza się ich kurczliwość. Bardzo szybko przestają one prawidłowo funkcjonować w związku z czym dochodzi do silnego poszerzenia (rozstrzeni) lewej lub obu komór serca. Nie znana jest przyczyna powstawania pierwotnej kardiomiopatii, choć wiadomo, że istnieją predyspozycje rodzinne. Kardiomiopatia ma z reguły charakter wtórny i być konsekwencją np.: wad genetycznych, niedoboru karnityny lub tauryny, intoksykacji, procesów autoimmunologicznych (w których układ odpornościowy organizmu atakuje swoje własne komórki), chorób endokrynologicznych (niedoczynność tarczycy) lub infekcyjnych (parvovirus, borrelia burgdorfei, trypanosoma cruzi) itp.
ROZPOZNAWANIE
Kardiomiopatię diagnozujemy na podstawie pełnego badania kardiologicznego, zdjęcia RTG, zapisu EKG
oraz badania echokardiograficznego i Dopplerowskiego.
Tekst autorstwa dr.n.wet Urszula Bartoszuk - Bruzzone
