Dysplazja stawów biodrowych
Budowa stawu biodrowego:
Staw biodrowy zbudowany jest z panewki, która obejmuje głowę kości udowej.
Dodatkową stabilizację zapewnia więzadło poprzeczne panewki, a głowa
kości udowej w centralnej części połączona jest więzadłem głowy z panewką.
Głowa kości udowej przypomina kulę i jest dokładnie dopasowana do panewki.
Panewka i głowa kości udowej pokryte są chrząstką stawową, całość otoczona
jest torebka stawową. Wszystkie struktury powleczone są mazią stawową tak
by ruchy w stawie przebiegały bez oporów. Otaczające staw mięśnie dodatkowo stabilizują.
Dysplazja stawów biodrowych to
dziedziczne schorzenie występujące zazwyczaj u psów szybkorosnących, dużych ras.
Bezpośrednią przyczyną schorzenia jest rozluźnienie struktur (więzadła, torebka)
otaczających staw biodrowy. Prowadzi to w efekcie do niedopasowania w stawie
i do przemieszczenia głowy kości udowej w stosunku do panewki miednicy.
Mamy wtedy do czynienia z nadwichnięciem lub zwichnięciem.
Schorzenie dotyczy zazwyczaj obydwu stawów (80% przypadków).
Przyczyny
Dokładny mechanizm powstawania nie został w pełni poznany, ale przyjmuje
się, że w 70% decydują geny, a w 30% środowisko
Dziedziczne uwarunkowania to pierwotne rozluźnienie tkanki łącznej i mięśniowej
okolicy stawów biodrowych, nieprawidłowe ukątowanie szyjki kości udowej.
Czynniki środowiskowe (zewnętrzne) potęgują predyspozycje genetyczne.
Zaliczamy do nich:
- nieprawidłowe żywienie i za szybki wzrost - karma zbyt bogata w
energię i zbyt
dużo wapnia doprowadza do opóźnienia rozwoju więzadeł,
torebek stawowych i
muskulatury w stosunku do szkieletu. U młodych
zwierząt więzadła i torebki
stawowe są bardzo podatne na rozciąganie. Brak dostatecznego wsparcia ze strony
mięśni pogłębia rozluźnienie stawu. Psy z silnie rozwiniętą muskulaturą zadu są
mniej podatne na dysplazję. Psy, u których udział tkanki tłuszczowej wynosi
5-10%
m.c. (psy krępe, limfatyczne, o słabo wyodrębnionych mięśniach i
luźnej skórze)
chorują częściej niż psy, u których udział tkanki tłuszczowej
wynosi 1-2% m.c.
(psy o wyraźnie zarysowanych mięśniach i przylegającej skórze)
- przetrenowanie psa - intensywne biegi, skoki, a zwłaszcza gwałtowne
ruchy przy
aportowaniu doprowadzają do znacznych przeciążeń w obrębie stawów
- urazy biodra.
Szczenięta rodzą się z prawidłowymi stawami biodrowymi. Zmiany w
obrębie stawów -
postępująca niestabilność rozwijają się do ok. 24 mies.
W efekcie dochodzi do
uszkodzenia chrząstki i więzadeł. Pojawiający się stan
zapalny i ból doprowadza
do ograniczenia ruchu i likwidacji mechanizmu podciśnieniowego.
Czynniki te pociągają
za sobą zaniki mięśniowe, brak prawidłowego odżywiania
struktur chrzęstnych stawu -
w takich warunkach destrukcja stawu postępuje szybciej - pojawia się błędne koło. Zmianom zapalnym i zwyrodnieniowym
towarzyszą zaburzenia ruchu, a brak ruchu
wyklucza możliwość powrotu do zdrowia.
Największa podatność na rozwój zmian występuje w wieku do 6 mies. - w tym
okresie w wyniku gwałtownego wzrostu wielkość psa zmienia się szybciej
niż siła mięśni i więzadeł utrzymujących stawy.
Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj w 5 - 8 mies. życia:
kulawizna, chwiejny chód, trudności przy wstawaniu, ograniczone odwodzenie,
zmiana w sposobie biegania (galop lub kicanie królika").
U zwierząt młodych objawy mają często charakter ostry.
Przyczyną jest ograniczony
kontakt głowy kości udowej z panewką i wynikające
z tego miejscowe przeciążenia -
doprowadza to do mikrozłamań i rozrywania włókien nerwowych w okostnej.
U psów starszych objawy mają charakter przewlekły i wynikają z
rozwoju wtórnych zmian zwyrodnieniowych.
Leczenie
Zachowawcze bądź operacyjne
Leczenie zachowawcze nadaje się dla psów, które nie wykazują
zaawansowanych zmian radiologicznych, nie mają objawów
klinicznych bądź objawy są słabo nasilone i pojawiają się jedynie
okresowo. Psy z ewidentnymi objawami klinicznym bądź
zaawansowanymi zmianami radiologicznymi należy zakwalifikować
do leczenia chirurgicznego.
Leczenie zachowawcze to:
- racjonalny ruch , okresy przeznaczone na
odpoczynek w ograniczonej
przestrzeni, eliminacja biegów, skoków, aportowania
- utrzymanie prawidłowej wagi ciała - prawidłowe żywienie -
gotowa przemysłowa karma dla psów dużych ras ma
odpowiednią zawartość kalorii, mikro i makroelementów oraz witamin
- dodatki żywieniowe - chondroprotetyki - związki mające
na celu poprawienie stanu chrząstki stawowej
- leki przeciwbólowe i przeciwzapalne - zwierzę racjonalnie
używa chorej kończyny i wolniej postępują zmiany zwyrodnieniowe.
O wyborze metody leczenia chirurgicznego decyduje lekarz biorąc
pod uwagę stopień zaawansowania choroby, wiek zwierzęcia
oraz nastawienie i przygotowanie właściciela.
Metody leczenia operacyjnego:
Zespolenie spojenia łonowego - symfysiodeza
( JPS - Juvenile Pubic Symphysiodesis ).
Operacje wykonuje się w wieku 12 - 16 (20) tygodni.
Polega na zniszczeniu chrzęstnego zespolenia spojenia łonowego.
W wyniku tego dalszy rozwój miednicy przebiega w taki sposób,
że panewki nakrywają głowy kości udowych. Zabieg niezbyt
traumatyczny, rekonwalescencja przebiega kilka dni,
bardzo dobre efekty.
Potrójna osteotomia miednicy
( TPO - Triple Pelvic Osteotomy ).
Do operacji kwalifikowane są psy w wieku 6 - 8 (10) miesięcy,
bez rozwiniętych zmian zwyrodnieniowych.Zabieg polega
na przecięciu miednicy w trzech różnych miejscach.
Zespolenie jej przy użyciu specjalnie profilowanej płytki daje
efekt nachylenia panewki. Panewka po zabiegu nakrywa głowę
kości udowej. Zabieg mocno traumatyczny ale dający
bardzo dobre efekty. Rekonwalescencja trwa ok. 3 mies.
DARoplastyka
Zabieg wskazany u psów, kt. nie zostały zakwalifikowane
do TPO ze względu na zbyt płytką panewkę i obecne
zmiany wytwórcze.
Operacja polegająca na nadbudowie
grzbietowej części panewki.
Zabieg wykonuje się w wieku 5 - 12 miesięcy.
Operacje na mięśniu grzebieniowym i jego ścięgnie
(tenotomia, tenektomia, pektinotomia, pektinektomia).
Operacje wykonuje się u młodych 6-15 mies. psów.
Zabiegi mają na celu ograniczenie bólu. Poprawa utrzymuje
się od kilku miesięcy do kilku lat . Operacja mało
traumatyzująca. Powrót do zdrowia trwa kilka dni.
Odnerwienie torebki stawu biodrowego.
Kwalifikują się psy w każdym wieku z objawami bólowymi.
Istotą operacji jest zniszczenie unerwienia zaopatrującego
rąbek panewki i torebkę stawu biodrowego. Po operacji
zwierzę w ograniczonym stopniu odbiera bodźce bólowe z chorego regionu.
Resekcja głowy kości udowej.
Kwalifikowane są psy z zaawansowanymi zmianami
zwyrodnieniowymi o masie ciała poniżej 25kg.
Psy cięższe jeśli mają dobrze rozwiniętą muskulaturę
obręczy miednicznej również dobrze reagują na ten zabieg.
Zabieg polega na usunięciu głowy i szyjki kości udowej.
Ich miejsce wypełni tkanka łączna, która przejmuje
funkcję stawu. Po zabiegu nie ma kontaktu
zwyrodniałych kości i likwidacji ulega ból z tym związany.
Endoproteza stawu biodrowego.
Kwalifikowane są ciężkie psy, u których występuje
zaawansowana dysplazja ze znaczną bolesnością.
Tej metody nie stosuje się u młodych zwierząt z nierozwiniętym
w pełni układem kostnym. Nie nadaje się też dla psów,
u których współistnieją inne schorzenia narządu ruchu
(np. problemy natury neurologicznej czy kłopoty z innymi stawami).
Obniżenie krętarza większego kości udowej.
Efektem zabiegu jest ściślejsze dopasowanie głowy
kości udowej do panewki.
